Ինչպե՞ս երեխային սովորեցնել խանութում քմահաճություն չանել:

Մեր երեխաներն ամեն օր ենթարկվում են ինֆորմացիոն-գովազդային  հարձակումների՝ «գնե՛ք այս, գնե՛ք այն և այլն»: Առավել զարգացած մարքեթոլոգները նաև մշակել են հետևյալ մեխանիզմը՝

«խնդրի՛ր մայրիկին, որպեսզի նա գնի»:

 «Աֆիշա Daily»-ի վիճակագրության համձայն 12 տարեկան երեխաները տարեկան դիտում են մոտ 25 հազար գովազդային հոլովակ՝ չհաշված ինտերնետ գովազդը և փողոցային գովազդային վահանակները: Մինչև 8 տարեկան փոքրիկները բոլոր գովազդները համարում են ճշմարիտ և միայն 11 տարեկանից հետո սկսում են հասկանալ, որ շոկոլադե կոնֆետները լավագույնը չէ, որ կարող է լինել իրենց կյանքում:

Իսկ, առհասարակ, ցանկացած գովազադ ագրեսիվ ազդեցություն է ունենում չձևավորված մանկական հոգեբանության վրա՝ համոզելով գնել այս կամ այն: Եվ, բնականաբար գալով խանութ, փոքրիկը սկսում է ցանկանալ այն, ինչ ներշնչել է իրեն գովազդը: Կամ էլ տեսնում է այն, ինչ ունեն իր բոլոր ընկերները շրջապատում, բացի իրենից: Եվ, ահա , չգիտակցված «ուզում եմ»-ը դուրս է գալիս արտքին աշխարհ: Անգամ ցանկության դեպքում հնարավոր չէ իրականացնել փոքրիկների բոլոր ցանկությունները, քանի որ դրանք աճում են անվերահսկելի արագությամբ: Արդյունքում նաև լացել, նեղանալ և անգամ հոգեբանական բարդույթներ:

Նկարիչ և մանկավարժ  Է. Կրամերի կարծիքով՝ այսօրվա մեծ քաղաքների անհանգիստ երեխաները ոչ միայն զրկված են սիրուց, հասկացված լինելուց և խաղաղալու տարածություններից, այլ նաև կաշառված են, դատարկված և գերսիրաշահված:

Ի՞նչ անել և ինչպե՞ս լինել: Լավագույն բուժումը կոնկրետ գործողություններն են.

• Սովորեցրեք երեխային ընտրություն կատարել և հիմնավորել այն: Բարենպաստ իրավիճակում, երբ երեխան առավել փոքր հասակում սովորել է մեծահասակին մերժել և նրա մերժումը հարգվում և  ընդունվում է, ապա մոտ հինգ տարեկան հասակում երեխան պատրաստ է ընտրել: Մերժում ասելով հասկանում ենք ինքնուրույնության առաջին դրսևորումները՝ մոտ երկու տարեկան հասակում: Հրաժարվելով մեծահասակի որևէ առաջարկից՝ փոքրիկն ընտրում է: Միևնույն ժամանակ երեխայի ընտրությունը ստիպողաբար չպետք է լինի: Եթե երեխան սիրում է ինչ-որ բան, պետք չէ հիասթափեցնել նրան կամ ստիպել սիրել մեկ այլ բան:

 

• Մի՛ հանգստացրեք երեխաներին իրերով: Ահա քեզ կոնֆետ կամ հեծանիվ, միայն մի լացիր... Նման վերաբերմունքը կարող է նպաստել միայն երես առնելու գործընթացին:

• Սովորեք ճիշտ մերժել: Ամենադաժան մերժումը, որ կարելի է պատկերացնել հնչում է այսպես. «Ես էլ եմ շատ բան ուզում...», «Ուզում ես՝ չես ուզի», «Էլ ինչ կուզեիր»: Նման մերժումը երեխային հուշում է հետևյալը. «Դու և քո ցանկությունները կարևոր չեք»: Մեղմեք մերժումը՝ դրսևորելով ձեր հոգատարությունը: «Տղաս ես շատ եմ ուզում քեզ ուրախացնել, բայց շատ կոնֆետ ուտելը առողջությանը վնասակար է: Ավելի լավ է քեզ խնձոր տամ»:  Իրավիճակը մեղմելու համար կարելի է հումոր օգտագործել: «Եթե ես կարողանայի, ես քեզ համար այնքան կոնֆետ կգնեի, որքան որ դու ցանկանում ես, հազար չէ տաս հազար հատ, կամ էլ կոնֆետով լի մի ամբողջ մեծ բեռնատար: Իսկ որքա՞ն ես դու ուզում փոքրիկ... Բայց գիտես, ցավոք սրտի այդպես չի կարելի: Շատ կոնֆետ ուտելը վնասակար է: Այնպես որ արի կոնֆետների փոխարեն չրեր կամ տարբեր մրգեր ուտենք»:
• Ավելի մեծ երեխաների հետ քննարկեք գովազդային շուկայի կոնոնները: Ներկայացրեք, թե ինչ գործիքներ են օգտագործում մարքեթոլոգները, որպեսզի ստիեպն գնել այս կամ այն իրը և այն, որ այդ ամենն առաջին հերթին պետք է նրանց:
• Վերջ ի վերջո բացատրեք փոքրիկին, որ կյանքում գոյություն ունեն խաղալիքներից և կոնֆետներից ավելի կարևոր պահանջմունքներ՝ շփումը, ընկերությունը, մշակույթը, ստեղծագործումը և այլն:

Եվ այն, որ վերոնշյալ արժեքները չի կարելի փոխարինել կեղծ՝ «արդեն ես էլ դրանից ունեմ» հասկացություններով: Երեխան պետք է հասկանա, որ աշխարհն անսահման է, տարբեր և այնտեղ միշտ պետք է լինեն հրաշքներ և հայտնագործություններ: Նման ուրախությունն ավելի կարևոր է՝ քան գովազդ նայելով տարբեր իրեր գնելը:

Չէ՞ որ հնամաշ ջինսերով կարելի է շրջել ամբողջ աշխարհն ու լինել չափազանց երջանիկ:

 

Ուզում եմ գնել... Ուզում եմ գնել...

Ինչ անել, երբ փոքրիկի  հետ գնում ես սուպերմարկետ (բալիկը 5 տարեկան է), գեղեցիկ իրար մոտ դասավորված են տարբեր խաղալիքներ, նվերներ, կոնֆետներ: Նա ցանկանում է գրեթե ամեն ինչ, իսկ մայրիկը, գումար չունենալու պատճառով, սկսում է նյարդայնանալ, գրեթե բղավել նրա վրա: Փոքրիկն էլ իր հերթին պնդում է, որ նա իր սեփական կարիքների համար գնում է ամեն ինչ, իսկ իր ցանկությունները անտեսում է:

Երբեմն փոքրիկները ճիշտ են, որովհետև մայրիկները կարող են գնել փոքրիկի տեսանկյունից ցանկացած անիմաստ իր՝ մաքրություն անելու շորեր, դեմքի քսուք, օծանելիք, զուգագուլպաներ, ատամի մածուկ, օճառ, կանացի ամսագիր, կաթսա, ինչպես նաև մի ամբողջ զամբյուղ մթերքներ: Փոքրիկը թերևս ճիշտ է, այդ բոլորը կարևոր  իրերն ու մթերքները, որքան էլ որ կարևոր են կարելի է նաև դրանք շրջանցել և  մի քանիսի փոխարեն գնել, օրինակ՝ որևէ օգտակար խաղալիք:

Ի վերջո, ինչպես վարվել՝ ոչինչ չգնել, գնել փոքրիկի խաղալիքը, թե մայրիկի անհրաժեշտ պարագաները: 
Հավանաբար տարբերակներից ոչ մեկն այնքան էլ հաջող չէ: Ի սկզբանե փորձենք հասկանալ փոքրիկի վրդովմունքի պատճառը: Եթե հաշվենք գնված ապրանքների քանակը, ապա կարելի է ենթադրել, որ մայրիկն ու փոքիկը խանութում են եղել նվազագույնը մեկ ժամ: Փոքրիկը հոգնել է և ջղայնացած հետևել, թե ինչպես է մայրիկը բալիկին առհամարում և ընտրում միայն իրեն պետքական իրերը:

Նա ստիպված ուղեկցել է մայրիկին և տխրել: Բայց չմոռանանք, որ ելք միշտ էլ կա: Պետք է փորձել գնումները կատարել երեխայի հետ միասին:

 Կարելի է քննարկել փոքրիկի հետ, թե որքան կարևոր ապրանքներ եք գնում, որը պետք է գնեք հրատապ, իսկ որը՝ ոչ: Օրինակ կաթսան անհրաժեշտ է, քանի որ հինը արդեն շատ է մաշվել, օճառն անհրաժեշտ է, որովհետև պետք է ամեն օր լվացվել: Այս մեթոդը թույլ է տալիս փոքրիկին հասկանալ, որ գնումները ոչ միայն մայրիկի, այլ նաև իր համար են: Փոքրիկն սկսում է տարանջատել առաջնայինը և երկրորդայինը: Կարող է լինել նաև իրավիճակ, երբ մայրիկը կհրաժարվի ոչ առաջնային գնումներից, օրինակ՝ ամսագրի գնումից, քանի որ այն առաջին անհրաժեշտության իր չէ: Կամ նույն սկզբունքով կարող է տան յուրաքանչյուր անդամի, այդ թվում և փոքրիկի, համար գնել մեկ ամսագիր»: